De manier waarop auteursrechtelijk materiaal wordt beschermd, drijft kopers van e-books geregeld tot wanhoop. Alle gemakken van e-readen ten spijt. Het watermerk moet verlichting brengen. Een achtergrondverhaal naar aanleiding van het nieuws dat De Arbeiderspers | A.W. Bruna Uitgevers gisteren naar buiten brachten.
“Tijdens mijn vakantie op Bali heb ik een gloednieuwe thriller aangeschaft. Gewoon vanaf mijn strandbedje, als een van de eersten!” Marjolein Schut (53) uit Haarlem is een groot fan van e-books. Sinds twee jaar leest ze drie tot vier e-books per maand en raakt ze geen papieren boek meer aan. “E- books zijn vaak direct beschikbaar op de plek waar jij dat wilt. Ideaal voor hebberige mensen, zoals ik. En omdat mijn e-reader licht is, kan ik hem overal mee naartoe nemen en lees ik meer dan ooit. Bij de bushalte en in de bus, trein of wachtkamer.”
E-readen: je kunt het doen waar en wanneer je maar wilt. Het aanbod e-books groeit enorm. Oudere titels blijven nog wat achter, maar de nieuwe Suzanne Vermeer, Arthur Japin of Charles Lewinsky verschijnen bijna standaard gelijktijdig digitaal. Het aantal verkochte e-books is verdubbeld van 740.000 in 2011 tot anderhalf miljoen exemplaren in 2012. Volgens het CB, de boekdistributeur van ruim 500 Nederlandse uitgeverijen, zijn er momenteel ruim 20.000 e-booktitels in omloop; ruim een kwart van het aantal leverbare, fysieke boektitels. Ze zijn verkrijgbaar bij Apple, Kobo, Bol.com of een van de honderd andere webwinkels.
Ontmoedigd
Tegenover het gemak van e-readen, staan beveiligingssystemen die nog tot grote frustraties leiden. Webwinkels als de iBookstore (Apple) en Amazon (Kindle) hebben een eigen, gesloten systeem. Koop je daar een e-book, dan kan je die alleen op een e-reader, tablet of smartphone van hun eigen merk plaatsen. In veel andere webwinkels, zoals Ebook.nl of Bol.com, tref je e-books aan met Adobe Digital Rights Management (Adobe DRM), de meest voorkomende, maar weinig flexibele beveiligingstechniek. E-bookverkopers bevestigen dat het voor veel mensen een ‘gedoe’ is om een e- book met deze beveiliging te kopen, laat staan om deze op een tweede apparaat te zetten.
“Wie voor het eerst een e-book met Adobe DRM aanschaft, moet een traject doorlopen dat als bijzonder omslachtig wordt ervaren”, zegt Erik Rigters, manager van Ebook.nl, een Nederlandse e- bookwinkel van het eerste uur. “Je moet aparte software installeren, daarna moet je je weer op een andere site registreren en vervolgens moet je apparaat geautoriseerd worden. Het kost zowat acht stappen voor je het boek kunt lezen. Zo’n slechte ervaring kan cruciaal zijn. Je wordt als koper op deze manier haast ontmoedigd om een e-book te kopen.”
Traceerbaar
Steeds meer uitgeverijen erkennen de problemen met Adobe DRM. De Arbeiderspers | A.W. Bruna Uitgevers – al drie jaar marktleider op het gebied van e-books – kiest daarom nu voor een beveiligingstechniek ‘die het gebruik van e-books gemakkelijker maakt’. De gehele e-bookvoorraad van deze uitgeversgroep krijgt medio januari 2013 een watermerk. “Dit is geen harde, technische beveiliging, maar een “social” beveiliging”, legt Mathijs Suidman, manager digital media bij het CB, uit. “Ruim driekwart van alle e-booktitels heeft eind januari geen DRM meer. De meeste uitgeverijen stappen dit jaar over op een watermerk.”
“Voordeel van het watermerk, is dat je eenvoudig kunt switchen van tablet, e-reader of ander apparaat”, zegt Suidman. Dat betekent ook dat je een e-book vrij kunt doorsturen naar een ander. “Maar ik zou wel drie keer nadenken over naar wie ik mijn e-book stuur. Het watermerk verwijst naar jouw persoonlijke gegevens. Dat is nieuw. Als iemand met slechte intenties een e-book op een torrent-site aanbiedt, ben jij traceerbaar en heb jij iets uit te leggen.” Lezeres Schut ziet het wel zitten: “Het lijkt me heerlijk als ik mijn e-books kan uitwisselen met vrienden, net zoals normale boeken. Dat lukte mij eerder amper of niet. Als het maar simpel kan.”
Geen garantie
Het CB volgt de ontwikkelingen rondom de bescherming van de auteursrechten al jaren op de voet. Suidman: “Uitgevers bepalen zelf hoe strikt of hoe soepel ze hun e-books beschermen. Inmiddels weten we dat het niet uitgeven van e-books, geen garantie is tegen illegale verspreiding. Zoals bij alle piraterij zullen er dan consumenten opstaan die denken: als de uitgeverij het me niet makkelijk maakt, dan digitaliseer en verspreid ik het boek zelf wel.”
Uit een onderzoek dat in oktober 2012 is gepresenteerd en werd gefinancierd door de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB), het Ministerie van OCW en een aantal telefoonproviders, blijkt dat 6,3 procent van de Nederlanders het afgelopen jaar een of meer e-books uit illegale bron heeft binnengehaald. Dat is vergelijkbaar met het aantal mensen dat illegaal games downloadt.
In hetzelfde onderzoek geven leesliefhebbers overigens aan dat ze best willen betalen voor e-books. Lezeres Nelleke Poorthuis (26) uit Utrecht legt de vinger op de zere plek: “Je betaalt bijna de prijs van een normaal boek, maar je moet er best veel moeite voor doen. En dan ben ik zelf nog redelijk technisch en is mijn vriend een nerd. Het lijkt me beter als er meer eenheid ontstaat tussen de verschillende apparaten. Het watermerk lijkt me een stap in de goede richting.”
Bijzondere exemplaren
Het watermerk maakt e-readen dus een stuk flexibeler en toegankelijker. Poorthuis is in elk geval blij dat ze in 2012 de stap naar digitaal lezen heeft gezet. “Bezit wordt steeds minder belangrijk voor mij. Hoe vaak herlees ik een boek eigenlijk? Bijna nooit. Bij een verhuizing heb ik daarom bijna al mijn papieren boeken weggedaan.” Helemaal leeg zal haar boekenkast nooit zijn. “Bijzondere exemplaren bewaar ik wel. Cadeaus met een persoonlijk voorwoord, filosofische boeken die mijn manier van denken hebben beïnvloed en naslagwerken waar ik nog eens in wil bladeren.”
Klik hier voor meer informatie over e-books en watermerk: De Arbeiderspers / A.W. Bruna Uitgevers.
Check de beveiligingvorm
Wil je weten welke beveiliging het e-book heeft dat jij wilt kopen?
Bij de meeste e-bookwebwinkels vind je in de producteigenschappen de optie ‘formaat’. Hierin staat beschreven of het gaat om een e-book met een watermerk of een e-book met Adobe DRM.
Lees ook:E-books uitgeverij voor iedereen toegankelijk met watermerk
Lees ook:Lancering Brave New Books succesvol
Lees ook:Tom Kabinet mag e-books doorverkopen van rechter
Lees ook:Bijbel nu ook als e-book verkrijgbaar
Lees ook:Nieuwe webshop voor The American Book Center