Amsterdam en Utrecht. Amersfoort en Ermelo. Haarlem en Dordrecht. Dorpen en dorpjes die diep verscholen liggen in het binnenland van Zuid-Afrika, waar nooit of vrijwel nooit bezoekers komen. Bart de Graaff schreef er een boek over. Aan Boekenblog vertelt hij er meer over.
“Ik reis al jaren door Zuid-Afrika, voornamelijk voor het maken van documentaires. Daarbij valt me steeds weer op dat Zuid-Afrika niet alleen een land is om naar te kijken maar vooral ook om naar te luisteren. Bijna elke Zuid-Afrikaan kent verhalen die, zoals ze het daar zelf zeggen, deur geen pen beskryf kan word nie. Door het luisteren naar die verhalen leer je een land echt kennen. Leer je de mensen echt kennen. Dat is wat ik met dit boek wil overbrengen. Blijf niet als toerist naar de buitenkant kijken. Stap op mensen af. Luister naar ze en leer ze kennen. Als vehikel voor deze verhalen heb ik een reis uitgestippeld dwars door Zuid-Afrika langs dorpen en steden met een Nederlandse naam. Zo komen onder meer Middelburg en Ermelo, Dordrecht, Utrecht, Meppel, Alkmaar, Delft, Amsterdam, Amersfoort, Gouda en Haarlem erin voor.”
Wat kunnen lezers verwachten?
“In de eerste plaats verhalen – storietjies – over de geschiedenis van deze ‘Nederlandse’ plaatsen en plaatsjes in Zuid-Afrika. Verhalen over betweterige Hollanders en chanterende dominees die hun stempel op dit continent wilden drukken. En daarnaast reisindrukken – padstories. Miniatuurtjes over allerlei kleine belevenissen die ik onderweg meemaakte. Van traditionele kruidendokters en hun liefdesdrankjes tot ontmoetingen met zieners en profeten in de steenwoestijn van het Richtersveld. Van ontmoetingen met Bosjesmannen in een lokale kroeg tot vergeten graven ‘in die land waar die koelte selfs brand’.”
Hoe gaat u te werk tijdens het schrijfproces?
“Ik schrijf ‘s avonds en ‘s nachts gesprekken uit die ik overdag heb gevoerd. Soms schrijf ik wat steekwoorden op tijdens een gesprek, maar meer niet. Als verteller hoeft dat ook niet. Een verteller is geen journalist, die alles letterlijk moet kunnen weergeven. Mijn eigen ervaring is dat je je tijdens een gesprek alleen maar op luisteren moet concentreren: op luisteren wát er verteld wordt en hóé het verteld wordt. En dat laatste – hóé het verteld wordt – is iets eigens. Elke verteller heeft zijn of haar eigen stijl. Als ik ‘s avonds of ‘s nachts de gesprekken uitschrijf – of liever: dóórvertel – maak ik het verhaal op die manier ook mijjn eigen verhaal.”
Wat staat er nog meer te gebeuren?
“Het volgende project dat op stapel staat heeft als werktitel De Poort naar Afrika. Het is een bundel vertellingen die ik samen met Riet de Jong-Goossens (winnares van de Martinus Nijhoff Prijs 2010) schrijf over Zuid-Afrikaanse auteurs. Hun taal, het Afrikaans, biedt Nederlandstaligen een uniek uitkijkpunt op inheemse Afrikaanse culturen, zoals de Zoeloe-, de Xhosa- en de Sotho-cultuur. Met deze bundel willen Riet en ik laten zien hoe veel Afrikaanse culturen voor Nederlanders en Vlamingen ontsloten kunnen worden door een zo nauw aan het Nederlands verwante taal. Stel je voor dat je op 10.0000 kilometer van hier, middenin de Kalahari zit. ‘s Nachts, bij een vuur. Met een Bosjesman die Jan heet. Die verhalen vertelt over gebeurtenissen van honderden jaren terug. In een taal die ‘net so’n klein bietjie anders as Hollands is’. Maar wel verstaanbaar. Is er iets mooier dan dat?”
Welke schrijver bewondert u?
“Een meer dan boeinde schrijver van reisverhalen is voor mij de Zuid-Afrikaan Dana Snyman. Ik hoop dat zijn ‘Op die Agterpaaie’ ooit een Nederlandse vertaling krijgt.”
[isbn]9789055948925[/isbn]
Lees ook:Leer omgaan met spanning en innerlijke onrust
Lees ook:Haïti ontvangt luisterbijbels
Lees ook:Van Dis langs scholen en lezers in Zuid Afrika
Lees ook:Martin Bossenbroek schrijft boek over Boerenoorlog
Lees ook:De klassieker over Nederlandse kolonisatie Zuid-Afrika