Hierarchisch leidinggeven langste tijd gehad

Het leidinggeven op basis van hiërarchie en een strikte scheiding van rollen en functies heeft zijn langste tijd gehad. In een snel en op vele fronten veranderende wereld schiet het mechanisme van ‘command & control’ steeds vaker tekort. Dat zegt bedrijfskundige en psycholoog Ber Damen in het pas verschenen boek ‘Het Berenschot Leiderschapsboek’.

Hij voorspelt dat het bij leiderschap niet meer om een specifieke positie of afgebakende taak met bijbehorende status zal gaan. Maar om een sociaal interactieproces dat door verschillende mensen samen en tegelijk kan worden ingevuld. In het boek bespreekt hij vele vormen van leiderschap.

Het harkmodel (aansturing van bovenaf) was in oude tijden vaak het passende antwoord op vraagstukken als schaalvergroting, efficiëntie en coördinatie. Maar het schiet nu tekort. Op het gebied van bijvoorbeeld innovatie, wendbaarheid en ondernemerschap kunnen bedrijven en organisaties er niet meer mee uit de voeten. Damen: “Het gaat steeds vaker over sociale innovatie, slimmer en prettiger werken, autonomie, ruimte voor eigen initiatief en het nemen van verantwoordelijkheid. Met alleen een mechanisme van ’command & control’ kom je er niet meer.”

De tijd van alwetende leiders aan de top van de hark is voorbij, meent Damen. In de lagen tussen werkvloer en leiding wordt informatie steeds vaker en sneller gedeeld. Met als gevolg dat mensen ‘onderaan’ sneller en meer informatie vergaren dan hun leidinggevenden bovenaan. Damen spreekt in dat verband van ‘een geleerde hulpeloosheid in de leiding van veel bedrijven waar men geen idee meer heeft van wat er zich onderaan afspeelt’. In plaats van het harkmodel bepleit hij een breed uitwaaierend en gedeeld pannenkoekmodel.

Binnen excellerende bedrijven en organisaties is leiderschap juist een zaak van iedereen geworden. Hoe de leiding wordt verdeeld en wie de leiding neemt of krijgt, wordt bepaald door de specifieke expertise, competentie en bekwaamheid van de mensen in het team. Dat bepaalt hoe het aanwezige talent wordt ingezet. Damen signaleert een te groot geloof in wat hij de maakbaarheid van leiderschap noemt en acht niet uniformiteit maar uniciteit de bepalende factor. Het leiderschap in veel bedrijven en organisaties blijft volgens hem hierdoor gefundeerd op verouderde mechanismen en technologieën, vaak gebaseerd op de tweede industriële revolutie.

Over de auteur
Ber Damen is bedrijfskundige en psycholoog. Hij is lid van de directie van adviesbureau Berenschot. Damen schreef ’Het Berenschot Leiderschapsboek’ in opdracht van de Berenschot Fundatie. Die stelt zich ten doel de kennis van en over het adviesvak te vergroten en te verdiepen. Damen heeft zestien jaar ervaring in management en leidinggeven in professionele organisaties. Als adviseur, schrijver en onderzoeker richt hij zich vooral op innovatie, organisatieverandering en leiderschapsontwikkeling.

[isbn]9789052619705[/isbn]

Lees ook:De werkvloer inzetten als basis voor continu verbeteren
Lees ook:Capaciteit medewerkers onvoldoende benut bij innovatie
Lees ook:Wat voor leider ben jij?
Lees ook:Bedrijven hebben meer strategische opties nodig
Lees ook:Nederlandse bedrijven missen Steve Jobs mentaliteit