Is Finland het voorbeeld voor leesonderwijs?

Op vraag van Boek.be voerde masterstudente Lynn Moerenhout een onderzoek naar het leesplezier bij leerlingen in het Vlaamse onderwijs in vergelijking met hun leeftijdgenoten in Finland. Aanleiding hiervoor zijn de tegenvallende resultaten van Vlaamse scholieren in de PISA-test (Programme for International Student Assessment) van 2009 op het vlak van leesplezier.

Volgens de resultaten scoren Vlaamse vijftienjarigen namelijk zeer goed op leesvaardigheid, maar beleven ze het minste leesplezier van al hun leeftijdsgenoten in Europa. Moerenhout komt tot de conclusie dat we best wat kunnen leren van het Finse onderwijssysteem. Finland haalt immers zeer goede resultaten voor zowel leesvaardigheid als leesplezier. Wat loopt er mis in Vlaanderen?

Succesfactoren in Finland
In 2000 gaf 41% van de Finse scholieren aan dat lezen een van de favoriete hobby’s is. De reden voor het hoge leesplezier in Finland lijkt te schuilen in het hoge engagement en de grote interesse in lezen bij de leerlingen, en dat onafhankelijk van de socio-economische achtergrond van Finse leerlingen. Die interesse wordt hen bijgebracht door zeer gemotiveerde leerkrachten. In Finland word je niet zomaar leraar: je wordt geselecteerd uit een grote groep gegadigden en volgt een masteropleiding. Want een leraar in Finland wordt voor vol aanzien door de samenleving.

Een andere belangrijke factor is dat leesvaardigheid steevast wordt ingezet voor de dagelijkse praktijk en daarom veel aandacht krijgt. Ook het Finse onderwijssysteem is radicaal anders. In de Finse cultuur heerst een sterke culturele homogeniteit, waardoor er minder taalproblemen zijn dan in België en allochtonen snel op het gewenste taalniveau kunnen werken.

Nog een andere succesfactor is het grote belang dat Finland hecht aan gelijke onderwijskansen en aan de hoge kwaliteit van leerkrachten en het onderwijs in het algemeen. Opvallend is trouwens dat Finse leerlingen van zeven tot zestien jaar basisonderwijs volgen, en pas daarna hun eerste studiekeuze maken. De klassen zijn relatief klein waardoor elke leerling individuele aandacht en begeleiding krijgt. Evaluaties gebeuren vooral via assessments en minder via examens. Daarbij evalueren de kinderen ook zichzelf.

Op naar meer leesplezier in Vlaanderen
Er zijn een aantal mogelijke redenen voor het lage leesplezier in Vlaanderen. Vaak wordt het onderwijs hiervoor met de vinger gewezen. Er gaan stemmen op dat de leerkrachten te weinig getalenteerd zijn, maar ook dat de lerarenopleiding en het leesonderwijs aan hervorming toe zijn. Een andere vaak genoemde reden voor weinig leesplezier is het niveaulezen. Het AVI-systeem dat daarvoor in Vlaanderen wordt gebruikt, legt te veel druk op de leerlingen waardoor zij lezen met iets negatiefs associëren.

Om kinderen leesplezier bij te brengen is er behoefte aan een gevarieerd en aantrekkelijk boekenaanbod in de klas, met recente boeken die zowel jongens als meisjes aanspreken. Dat ontbreekt te vaak in de Vlaamse klassen. Ook de invloed van mensen die kinderen omringen (ouders, vriendjes, …) speelt een grote rol. Verder is het belangrijk om kinderen van jongs af aan voor te lezen en hen genoeg tijd te geven om vrij te lezen. Kortom, leesplezier moet centraal staan in de ontwikkeling van een kind en in het onderwijs.

Concrete aanbevelingen
Vlaanderen kan zeker een voorbeeld nemen aan het Finse onderwijsmodel. Volgens de onderzoekster moet een beleid dat leesplezier wil bevorderen, een combinatie zijn van verschillende factoren. Moerenhout formuleerde hiervoor enkele aanbevelingen:
 Het leesonderwijs moet meer centraal komen te staan op school. Naast technisch lezen moet er ook meer aandacht komen voor begrijpend lezen en leesplezier.
 Ouders moeten meer bewust worden gemaakt van hun rol in de leesattitude van hun kind.
 Er moet worden gestreefd naar een beleid waarbij de socio-economische status van een leerling geen invloed heeft op zijn of haar schoolresultaten.
 Ook in de lerarenopleiding is een hervorming nodig, met meer aandacht voor lezen en het stimuleren van leesplezier.

Bron:
 Lynn Moerenhout, “Bevorderen van het leesplezier bij leerlingen in het Vlaamse onderwijs”, Masterscriptie voorgedragen tot het verkrijgen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen – Cultuurmanagement
 Het volledige onderzoek kunt u hier raadplegen.
 PISA resultaten 2009.

Lees ook:PISA-onderzoek onderstreept noodzaak leesbevordering
Lees ook:Haas & bedelaar van Tuomas Kyro
Lees ook:Kwakkelende grensverkeer van boeken tussen Nederland en Vlaanderen
Lees ook:Prinses Laurentien helpt kleuters met lezen
Lees ook:Kleuters krijgen literaire vorming door prentenboeken